شخم زن چیست؟
نام دیگر شخم زن, کولتیواتور, دستگاهی است که برای هوادهی و تهویه خاک و زیر و رو کردن زمین ها و باغ ها به کار می‌رود . این دستگاه از دو چرخ لاستیکی و دو چرخ آهنی تشکیل شده است. برای حمل و جابه‌جایی دستگاه, از چرخ های لاستیکی استفاده میشود. به این دلیل که حرکت دستگاه با این چرخ ها آسان تر و راحت تر است. اما هنگام عملیات بر هم زدن خاک, از چرخ های آهنی استفاده میشود. ابعاد و اندازه دستگاه های کولتیواتور نیز با یکدیگر متفاوت است . نوع کوچک آن, در مزارع شخصی و کوچک و نوع بزرگ آن, برای مزارع بزرگ استفاده میشود.
معرفی دستگاه شخم‌زن
شخم زن (Tiller یا Rotary Tiller) یکی از ابزارهای ضروری در کشاورزی و باغبانی است که برای خاکورزی اولیه، نرم کردن خاک و مخلوط کردن کود استفاده میشود. این دستگاه با کاهش نیروی انسانی و افزایش سرعت کار، تحول بزرگی در کشاورزی ایجاد کرده است. شخم زن یک دستگاه مکانیکی است که برای شکستن، زیروروکردن و نرم‌کردن خاک استفاده میشود. این دستگاه با استفاده از تیغه های چرخان، خاک را به طور یکنواخت آماده کشت میکند.
اجزای اصلی شخم زن:
- چرخ یا پره های حرکت دهنده
- موتور (بنزینی، دیزلی یا الکتریکی)
- دسته های کنترل
- تیغه های فلزی (کولتیواتور)
انواع شخم زن
الف) شخم زن دستی
- مناسب برای باغچه های کوچک
- نیروی محرکه: انسانی
- مزیت: ارزان، سبک و بدون نیاز به سوخت
- معایب: خسته کننده برای زمین های بزرگ
ب) شخم زن بنزینی
- رایجترین نوع شخم زن
- قدرت موتور: 3 تا 10 اسب بخار
- مناسب برای زمینهای متوسط
- مزیت: قدرت بالا، حمل نسبتاً آسان
- معایب: سر و صدای زیاد، مصرف سوخت
ج) شخم زن دیزلی
- مناسب برای زمینهای بزرگ و سخت
- قدرت موتور: 10 تا 25 اسب بخار
- مزیت: مصرف سوخت کمتر، عمر طولانیتر
- معایب: گرانتر، سنگین
د) شخم زن تراکتوری (نصب شونده روی تراکتور)
- برای مزارع وسیع
- قدرت: بسته به تراکتور
- مزیت: پوشش سطح زیاد، سرعت بالا
- معایب: نیاز به تراکتور، هزینه بالا
کاربردهای شخم زن
- آماده‌سازی خاک قبل از کاشت
- مخلوط کردن کود با خاک
- از بین‌بردن علف های هرز
- هوادهی به خاک (Aeration)
تیلر چیست؟
برای خاک ورزی اولیه از تیلر استفاده میشود. این دستگاه باعث میشود که قسمت سخت خاک تبدیل به خاکی نرم برای رشد بهتر گیاهان شود.این دستگاه می‌تواند زمین را تا از عمق 7 تا 40 سانتی متر شخم بزند. کولتیواتور به دلیل توان کمی که نسبت به تیلر دارد, برای شخم زنی ثانویه کاربرد دارد.
تفاوت تیلر با کولتیواتور چیست؟
شکل ظاهری این دو, شبیه یکدیگر است. هردو دارای یک موتور و یک شاسی چرخ‌دار هستند. اما این دو دستگاه در توان و عرض و عمق شخم زنی متفاوت هستند. تیلر شخم زنی اولیه را انجام می‌دهد و خاک های سفت را بر هم می‌زند. اما کولتیواتور خاک های نرمی که توسط تیلر زیر و رو می‌شوند را باری دیگر شخم می‌زند. پس زمان و نحوه استفاده از این دو دستگاه نکته ای بسیار مهم است.
کاربرد کولتیواتور(شخم زن) چیست؟
- انجام کارهای سبک:
مخلوط سازی کودها و کمپوست:
هنگامی که کشاورزان به خاک کود می‌دهند, بعد از مرحله ی کوددهی نیاز به خاک ورزی و به اصطلاح زیر و رو کردن خاک است.تا کودها با خاک مخلوط شوند و خاکی یکدست به وجود آید. این دستگاه کمک میکند که کود در خاک به یک میزان و به طورهمگن پخش شود.
هم زدن خاک:
گیاهان قبل از کاشت باید در خاکی قرار گیرند که سفت و خشک نباشد. این دستگاه قبل از کاشت گیاه در خاک, خاک را بر هم می‌زند تا محیط خاک برای کاشت گیاه مناسب باشد. هم‌چنین در فاصله زمانی بین شخم زنی تا پاشیدن بذر نیز بر هم زدن خاک انجام میشود.تا سطح خاک برای کاشت و رشد گیاه آماده و مناسب باشد.
کندن ریشه علف های هرز:
همان‌طور که می‌دانید علف های هرز رشد بسیار سریعی دارند. و اگر خاک شخم زده شده باشد, سریع تر از معمول رشد می‌کنند.پس باید هنگام یکدست کردن و مخلوط کردن خاک با کود, با کولتیواتور, این علف های هرز را ریشه کن کرد. و هر نوع شخم زنی می‌تواند این کار را به راحتی انجام دهد.
- انجام کارهای سنگین:
شکست لایه های سخت و محکم خاک:
برای نتیجه بهتر, کولتیواتور باید لایه های سخت در عمق خاک را نیز بر هم بزند تا گیاه بتواند بهتر و سریع تر رشد کند.
شخم زنی:
شخم زنی زمین ها آن‌گونه که تصور می‌کنید آسان و راحت نیست و کار بسیار سخت و طاقت فرسایی است.برای کاشت یک گیاه در خاک, شخم زنی از مهم ترین مراحل آن است.برای زمین های زراعتی بزرگ, تراکتورهای مختلف مورد نیاز است. اما برای زمین های کوچک استفاده از تیلری که بتواند تا عمق خاک نفوذ کند, مناسب است.
نرم کردن خاک های سنگین:
خاکی که فقط یک بار زیر و رو شود, نیاز به بر هم زدن دوباره دارد تا خاک نرم شده و ریشه گیاه به راحتی بتواند از آن عبور کند و مانعی برای رشد آن نباشد. دستگاه کولتیواتور به گونه ای طراحی شده که می‌تواند این خاک زیر و رو شده را باری دیگر شخم بزند و خاکی نرم و یکدست را به وجود آورد.